Oude boerderijen

(te) Riele / 't Reele / Alferdink of Alfherdinck

Erve Alferdink is het stamhuis van de Schalkhaarse stam Te Riele. Vanaf het midden van de 17e eeuw, dus ruim 350 jaar, hebben hiet Te Riele's als pachters gewerkt en gewoond. Erve Alferdink of Alpherdinck, ook wel 't Reele of te Riele genoemd, werd al in 1399 genoemd in de eerste gewaardenlijst van de Gooijker Marke met eene ware grondbezit. Het erf was toien in bezit van de bisschop van Utrecht en hofhorig aan het Hof ten Colmschate. Alpherdinck lag "een half uur gaans" van de poorten van Deventer aan de rand van de zandkop Schallinckhaer en  vlak bij de landbouwgronden van de Rielerenk.

Samen met zestien andere boerderijen zoals Mensink, Warmboldink, Ter Stege, Tolnerink, Ten Dijke en Oostwechele vormden zij de buurschap Riele. En de bewoners van het erf Apherdinck kregen al sinds de 17e eeuw de naam te Rele of te Riele. Woonde je op Alferdink dan kreeg je in de akten de toponieme naam Te Riele met verwijzing naar buurtschap Riele.

Botterman-Swartjes of Eskes

Erve Botterman was vanaf 1821 in handen geweest van onze voorouders Te Riele en Hermannus had als eigenar van Botterman in 1862 nog de eerste steen voor de nieuwbouw gelegd. Het nieuwe erf van bestemd voor en in 1865 gelegateerd aan zijn toen nog ongetrouwde dochter Gerritdina. Enkele jaren later zou zij in 1868 (toch nog?) trouwen met haar buurman Jan Swartjes. Toen Gerritdina in 1874 al vroeg overleed kwam het erf in handen van haar weduwnaar Jan Swartjes (1838-1890) en haar minderjarige kinderen. Jan Swartjes hertrouwde in 1874 en een zoon uit dat tweede huwelijk, ook met de naam Jan Swartjes (1878-1956), heeft in de eerste decennia vaan de 20e eeuw een vooraanstaande rol gespeeld.

De Boerenleenbnk werd na de oorlog in Erve Botterman-Swartjes gevestig op de hoek van de Oerdijk en Spanjaardsdijk. De bank groeide uit zijn jasje en in 1964 werd de markante boerderij afgebroken en een nieuw modern bankgebouw neergezet.

Molen "de Hoop"

Rond 1830 werden er plannen gesmeed door Hendrikus vor het bouwen van een molen. Molens zouden in de familie Te Riele een belangrijke rol spelen want er waren/zijn Te Riele-molenaars in Wilp, Vaassen en Schalkhaar. Molen De Hoop in Schalhaar werd in 1835 gebouwd, samen met enkele andere panden zoals bv de molenaarswoning. In de loop der jaren werd de molen verbouwd of gemoderniseerd en uiteindelijk in de nadagen van de 2e Wereldoorlog in april 1945 verwordt door oorlogsgeweld.

De  molen had een aantrekkingskracht op het dorp en bracht economische groei.

Molen "De Cannenburg"

Gerardus (Gerrit) te Riele (1831-1907) was de derde zoon van landbouwer Hermannus te Riele die in 1835 de korenmolen De Hoop bouwde en de molen was baar oud Saksisch erfrecht natuurlijk voorbestemd voor de oudste zoon Hendrikus dus geen plaats voor Gerrit. Via familie van een knecht werd Gerrit molenaarsknecht op de Cannenburger molen bij de weduwe Elisabeth van de overleden Anthonie Koekoek. En zo kon het gebeuren dat Gerrit in 1857 in Epe in het huwelijk trad met de 26-jarige oudste dochter van de molenaar, Maria Koekoek.

De Cannenbrug molen werd al in 1387 genoemd en is gelegen aan Hartense Molenbeek en was een van de vele watermolens, vele voor de papierverwerking doch dit was een korenmolen. Ook wel een dwangmolen waar de boeren uit de omgeving verplicht hun graan moesten laten vermalen vanwege de band met het kasteel De Cannenburgh.

Het kasteel en de molen waren in de loop der eeuwen in bezit van enkele invloedrijke (en beruchte?) families zoals Karel van Gelre (1535), Veldheer en roofridder Maarten van Rossem (1543), Isendoorn van Blois (tot 1865) en vervolgens de familie Koekoek (vanaf 1730 knechten, 1747 pachters) en vanaf 1872 was Gerrit te Riele eigenaar. Vijf generaties is de molen al in bezit van de familie te Riele.

Rielerhof

Het nieuwe gemeentehuis van Diepenveen wat in het begin van de 19e eeuw in Schakhaar werd gebouwd werd door wed. Johanna Maria Te Riele-Groot Koerkamp (tante Na) in 1924 gekocht waardoor zij ook weer in bezit kwam van de (bijbehorende) gronden welke wed. Maria te Riele-Wilgers 25 jaar eerde voor het symbolische bedrag van een gulden an de gemeente had geschonken. Het naambord "gemeente Diepenveen"  werd vervangen door "Rielerhof". In 1967 werd het pand verkocht en werd er een bank in gevestigd.

Hekkert bij Helderman

Erve Hekkert is gelegen in het noord-westen van Borgele (Rande en Tjoene) bij Helderman. Al in 1601 wordt in het verpondingsregister melding gemaakt van de naam (ook wel Hekke).

In 1755 trokken Harmen Jansen Terweij en zijn vrouw Wilhelmina Hekkert in op de Erve en kocht datzelfde jaar de helft van de Erve Hekkert bij Helderman. In 1765 moest door verkoop door de de andere halve eigenaar (weduwe Helderman) Harmen en Wilhelmina noodgedwongen verhuizen en trokken in op Erve Otter waar de eigenaar op dezelfde dag ook noodgedwongen moest verhuizen. Wilhelmina overleed in het kraambed van de tweeling in 1765 en Harmen hertrouwde met Margaretha Jansen Vesman.

De naam Harmen Terweij Hekkert wijzigt in Harmen Otter.

Erve Hekkert bij Helderman bestaat nog steeds.

Katerstede De Otter

Omgeving Breklenkamp in Deventer, gebouwd in 1601. De Otter, ook wel Ottenplaats en Weteringe genoemd, was gelegen in Borgele. In het boek van de 50e penning zien we dat Harmen Terweij Hekkert Otten in 1777 Ottenplaats op Borgele aankoopt. Omstreek 1800 was Willem Jansen van 't Veenhuis (getrouwd met Willemina, achte dochter van Harmen en Margarethe) de bewoner. De laatste bewonder waren Willem Veenhuis en zijn twee zussen. In 1964 was er boedelverkoop en een jaar later werd de boerderij aan de gemeente Deventer verkocht en afgebroken ivm de staduitbreiding.

Zie ook kaart hierboven.

Wilgenrij

Erve de Wilgenrij was gelegen aan de Waterdijk 1 in Schalhaar en bestaat nog steeds. Het maakte oonderdeel uit van de bezittingen van huize Friezewijk. Het werd in 1781 al genoemd en is dus een oude boerderij gelegen aan de zuidelijke grenzen van de gronden van Frieswijk.

Maria Laurentia Wilgers (1846-1910), de tweede vrouw van Hendrikus te Riele, is aldaar geboren.

De boerderijen Alferdink en (te) Riele zijn één en dezelfde boerderij. De onderstaande gegevens zijn herkomstig uit de Stadarchief en Athenaeumbibliotheek Deventer (SAB)

Per boerderij geven we de belangrijkste in akten opgenomen bijzonderheden weer. Hoofdbewoner van de boerderijen worden in vet weergegeven:

(te) Riele / 't Reele / Alferdink of Alfherdinck

 In blauw weergegeven de bewoners van 't Reele, geen directe familie in mijn lijn.

 1601 Verponding 16 mud; 2 weiden.  Dries tho Reele

1601     Verponding 14 mud; 1 weide.   Henric toe Rhele

1660   Collecte Dumbar.    Jan en Gerrit toe Riele

1675  hoofdgeld voor 3 personen.     Gerrit toe Rhele

09 nov. 1676  Mombers over de kinderen zijn: Thonis Brinckgreve en Herman Storminck. 6 kinderen genoemd: Jenneken, Geertjen, Geerlich, Tonniken, Willem en Engele. Gerrit toe Riele  x  Anneken Jansen (Ovl)

20 nov. 1676 Huwelijksvoorwaarden 2e huwelijk met Trijntjen Henricks     Gerrit toe Riele  x  Anneken Jansen

<1680   Jan te Riele  x  Elisabeth Wolters (Alferdinck)

1680 Willem Jansen te Riele  x  Hermken Gerrits (Wed. Herman Mensink)

mei 1716 Betaalt voor de 1000/500e penning   Wolter te Riele

<1717  Henrik Eskes te Riele  x  Wieteke Henricks

22.03.1727 =hofhorig aan Hof te Colmschate    eigenaar: Cormelis Schouten (te Weesp) x Maria L. van Suchteren

<1727    (1733 koop) Wolter Jans(zen) te Riele (1796)  x  Jenneken Gerrits (Janszen)  Brinkman    x  Jenneken te Bloo   K.: Gerrit te Riel, Jan Janszen Eskes Botterman, Henric, Elisabeth,  Jenneken, Derk. transport bouwerij aan zoon Gerrit Wolters x Mechteld Willems, Wolter Janssen te Rhele x Jenneken Gerrits

27-12-1730  Tranporteren bouwerij op zijn zoon Henrick Henricks te Riele (x)  Cornelia Jansen
Andere kinderen zijn: Geesken x Berent Berents, Gerrit ,Maria te Riele  en de onmondigen: Willem en Arent te Riele. Mombers zijn Arent Groot Koerkamp en Willem Stuvenbelt. Hendrick te Riele.

18.10.1732 Uit Protocl 50e penning  verk. Cornelis Schouten   Gerrit te Rhele

13.11.1732  koper Hendrik Budde, Vaandrig. Cornelis Schouter was Hoofdofficier van  de stad Weesp.  Cornelis Schouten verkoper

1736 RK doop van 9 kindren tussen 1736-1742  Hendrick te Riele x Nelle = Petronelle Guickers

1748  Telling: Oude Vader te Riele, 6 kinderen onder 10 jaar en 4 kinderen  boven 4 jaar, geen dienstboden. Totaal 13 personen.  Hendrik te Riele x Vrouw

<1748  Garrit Wolters te Riele  x  Mechteld Willems     (8 kinderen)

1748     Garrit te Riele x vrouw en 8 kinderen en 3 dienstb.  

1749 Nieuw aangegraven land   eigenaarL Lt. Budde.   Gerrit te Riele

14.12.1774 /1784 Transport bouwerij aan zoon Herman te Riele    Garrit Wolters te Riele (ovl) x --

27-10-1784 Overdracht van de bouwerij aan Derk Harmsen Hekkert (zn van  Herman Otters) (x) Hendrica  Willemsen Klein Veldhuis.    Herman te Riele (Trielle)

07.06.1785 gen. Megteld te Riele 07-06-1785 blz. 6, Harmen te Riele 26-03-1786  blz.8, Harmen te Riele  02-07-1800 blz 40

03-12-1789 RK doop van Henric (03.12.1789), Wilhelmina (25.05.1792), Maria  (04.06.1799)  Ouders: Derk (Dideric) Hermans ten Reele  x  Henrica Willemsen

10.03.1789  Bewijs kinderengoed aan Hendrika Willem x Derk te Riele en aan  Gerritjen Willems (nog minderjarig) op erve ??    Willem Gerrits te Riele (ovl.) x Geertjen Waanders Beernink

<1794 (1766) Wolter Janszen Eskes Botterman  x  Willemina (Harmina) Woertman (4 kinderen?)

23.07.1795 opzegging v.d. pacht per 22-02-1796,  eigenaar: Hendrik Budde, Derk Hekkert

21.10.1795 Volkstelling 1795, aantal pers. 15. aangever: Hendrijka Klein Veldhuis,  Derk te Riele, bouwman

24.11.1795 doop: Hermannus op 24-11-1795, Derk Hekkers x Henrina Veldhuis

dec. 1796 diverse dopen tussen 1785/1796 (zie klapper) Theodorus Hermsen te Riele x Henrica Willems

11.08.1806 Begraven Hendrika Klein Veldhuis oud 42 jr. nalatende 10 kinderen uit 1  huwelijk, D. te Riele x Hendrika Klein Veldhuis (ovl)

30-10-1807 Mombers worden: Jannes Veldhuis en Antonij Hekkert over de  kinderen Willem, Hendrik, Willemina,  Hermannus, Janna Maria,  Hendrike, Jan en Elisabeth te Riele. Wordt verder bewoond door de bewoner Hermannus Hekkers Derkszoon te Riele, bouwer van de  Molen in Riele.

17.11.1807 Gen.V=Harmen Hekkert V=Wolter Eskes Botterman M=Willemina  Hekkert M=Harmina van Gorcum, Derk (Theodorus) Hekkert RK xx 17-11-1807 Johanna Eskes  Botterman jd wednr v. Hendrike Klein Veldhuis.    

Hekkert of te Riele

1821   gen. Derk te Riele x Hendrika Klein Veldhuis. ook genaamd Derk  Harmen Hekkers ook genaamd Hendrika Willems (+1806) xx 17-11-1807 met Adriana Janna  Eskes.  Derk te Riele (Hekkers)

05-06-1828 Veiling van gewassen in Riele eigendom van Derk te Riele, zonder  beroep te Deventer. Zij ovl. op

10-01-1835 aan de Brink te Dev. Er  was 1 zoon Hendricus te Riele geb. in Dpv. 09-11-1808

                                      Derk Hekkert te Riele x Adriana Willemina Eskes

04.08.1855 Verpachting voor 6 jr.  1856/1862,  eigenaar: Petrus Michiel Eksteen x vrouw

 Hermannus te Riele

12.08.1861 verkoop erve voor afbraak in 5 percelen  eigenaar: Petrus Michiel Eksteen x Henrietta A.E. Cort Heyligers

Hendrikus te Riele

Botterman of Eskes

01.11. 1670      Botter Eskes heeft beslag laten leggen op goederen van Herman  Mensinck Botter Eskes

19.09.1671 Gerrit Wolters is gewond geraakt door het slaan van een paard, Esken Henricks Botterman

1675 Hoofdgeld 3 personen, Betaalt voor 1 vuurstede       Henrick Eskes

1683 Betaalt voor 1 vuurstede Henrik Eskes

05.01.1685 Laat beslag leggen op het koren van de erven Alpherdinck en  Botterman wegens pachtschulden. Pachter op Alpherdinck is Wolter te  Riele,  eigenaar: Juffr. N. Wientjes

18.05.1717 Ivm. de boedel van Henrick Eskes te Riele. V=Henrick Eskes (ovl vr  1717) M= Wiete Henricks.  Esken van Riele (ovl.) x Maria van Oosten

12.06.1733 Verkoop eigenaar: Cornelis Schouten te Weesp  Jan Jansen Botterman

1742    Betaalt voor 1 vuurstede en heeft dienstbode(n).    Jan Eskes Botterman

1743 Aanslag voor 1000 penning.     Eskes Botterman

1748 Volkstelling, 1 man, 1 kind onder en 4 boven 10 jr, 1 dienstbode.  Jan Eskes (wednr.)

21.01.1764 Erve wordt toebedeeld aan Wolter Jansen Botterman. Boedelscheiding. Jan Eskes Botterman (ovl) x Jenneken Janszen (ovl)

12.03.1764 Verdeling van zijn ouderlijken boedel. Taxatie. Wolter Janszen Eskes

05.01.1766 Huwelijk 04.05.1766 Wolter Eskes x Harmina Woertman (RK)   Wolter Jansen Eskes x Harmina Woertman (van Bathmen)

13.12.1766 Ivm een hypotheek groot f 600,=   Wolter Janszen Botterman x Willemina Woertman

21.10.1795 Volkstelling. Aangever H(endrikus) E. Botterman; 8 personen, Harmijna Eskes Botterman, wed.

08.04.1805  Ivm. een hypotheek groot f2000,= Er zijn 4 kinderen n.l. Jannes,  Hendrik, Janna en Elisabeth. Wolter Eskes Botterman (ovl) x Harmina Woertmans

18.10.1806 Zij overl. oud 68 jaar, nalatende 4 kinderen uit 1 huwelijk. Eskes Botterman (ovl) x Willemina van Gorcum  

21.12.1814 Samen een hypotheek groot f 443,= (Riele nr. 59), eigenaar: Fam. Eskes Botterman. Janna Eskes Botterman x Derk te Riele ,ws bewoners

02.12.1817 Ivm nalatenschap van Denis van Gorcum x Derkje Overmars te Olst  overleden.  Janna Eskes x Derk te Riele

20.06.1818 Boedelscheiding. Harmina is Begraven 18.10.1806 onder de naam  Willemina. Kinderen genoemd Jannes, Hendrik, Adriana x Derk te  Riele, en Liesbeth x Doris Derks, smid te Gorssel. Wolter Eskes (ovl) x Harmina van Gorcum (ovl)

05.07.1818 Zoon Hendrikkus Eskens Botterman x Harmina Derksen (vroed- vrouw.  geb. te Zutphen, wonende te        Dorth; huw is gesloten Kring van Dorthe  in 1818. Wolter Eskens Botterman (ovl) x Harmina Woortmans

22.01.1821 Huwelijkscontract, bruispaar ontvangt erve Botterman. eigenaar: Hermannus te Riele x Everdina Goijker

30.07.1826 Ivm. grond bij 't Hengeler (en Ossenkop) (belending)  Hermannes te Riele

09.02.1828  Veiling van goederen en gewassen van Derk te Riele (ook te  Riele/Mensink)  Derk te Riele

04.09.1835   Ivm. een hypotheek groot f 4000,= op erve en gronden met alle daarop  gebouwd wordende  getimmerten en MOLEN gebouwen. Hermannes te Riele x Everdina Gooiker

1862     Overdracht van de bouwerij aan dochter en schoonzoon tegen  levenslange verzorging en f 200,= 's jaars en f3400,= bij  aanvaarding. Adres Riele 154   Hermannus te Riele x Everdina Gooiker

26.12.1865 Maken beiden een testament. Kinderen Gerritdina, Hendrikus en Gerrit  te Riele genoemd.   Harmannes te Riele x Everdina Gooiker

14.01.1871   Hij overleed 14.01.1871 en zij 01.04.1875. Hij liet de molen in  Schalkhaar bouwen in ca.835. Er waren 8 kinderen. Hermannus te Riele x Everdina Gooiker

30.09.1875 Boedelinventaris en deling. Erve Botterman met 2 huizen en katerstede  de Spikkerij. Hermanus te Riele x Everdina Goijker

Molen "de Hoop"

04.09.1835 Nemen een hypotheek groot f 4000,= ivm de bouw van een molen.  Hermannus te Riele  x  Everdina Gooiker

31.08.1836 Ivm belasting (f400,=) Borgen voor hem zijn: Hendrik te Riele,  winkelier en Christiaan Liesker, grossier.

Hermannus te Riele, molenaar.

23.05.1846 Ivm de impost op het gemaal. Borgen voor hem zijn: Hermannus te  Riele (zijn vader), landbouwer  en Hendrikus te Riele winkelier te  Deventer. Het betreft een windkoren- en pelmolen genaamd "de  Hoop".

Hendrikus te Riele, molenaar.

22.04.1851   Hij is molenaar; trouwt in 1851. Huwelijksvoorwaarden. Zijn ouders schenken hem een gedeelte van  erve Botterman in Riele.  Hendrikus te Riele  x  Maria van Schooten

31.12.1881   Ivm een hypotheek groot f 6000,= op 2 huizen te Schalkhaar  Hendrikus te Riele H.zn

12.07.1887 Veiling van diverse percelen land en huizen    Hendrikus te Riele (ovl)